قضا و قدر الهی

به نام حضرت دوست

     عرض سلام و ادب و احترام

***
پیامبر اکرم (ص) می فرمایند :
هر کس خود را چهل روز برای خداوند خالص و پاک گرداند ،
خداوند چشمه های حکمت را از قلبش بر زبانش جاری می سازد .
(بحار الأنوار، ج67، ص249)
***

     قریب یک ماه و ده روز از حضور جدیدم میگذره .. تو این چلّه نشینی سعی کردم که در حد توان، پست هایی با رنگ و بوی الهی بگذارم و بسته به محتوای مطالبم ، آیات و روایات مرتبط با اون ها رو به متونم اضافه کنم .. تو این چهل روز که پیوسته بین احادیث جستجو میکردم تا نکات مدنظرم رو از بین شون بیرون بکشم، متوجه شدم که چقدر پیکره عالم در همه ابعاد به هم وابسته است و تا چه حد ما ساده از کنار حقایق پیرامون مون میگذریم و مشغول حواشی شدیم .. هرچند خلوصی در بین نبوده که بشه انتظار حکمت داشت اما امیدوارم که در این بین، حداقل نیمکت به آرامش رسیده باشه !!

     بگذریم (همون طور که تا حالا گذشتیم!) این هشت اُمین پست جدید و آخرین پست چلّم محسوب میشه . در این پست قصد دارم گوشه ای از عظمت روزگار رو بیان کنم و بگذرم ؛ چرا که قضا و قدر بخاطر مشکل بودن فهم رابطه اش با اختیار انسان در فعالیت های اختیاریش، جزء پیچیده ترین مسائل در حوزه معارف دینی به شمار میاد؛ واسه همین یه جوریه که نه میشه ازش گذشت و نه میشه به عمقش نزدیک شد .. پس بهتره که در کمال سکوت (!) بگیم و بریم ...

«قضا»
     خداوند متعال می فرمایند : وَقَضَى رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا .../ و پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر [خود] احسان کنید (اسراء 23) درخصوص واژه قضا معانی و تعاریف متعددی بیان شده که به صورت کلی میتوان گفت :  کلمه «قضا» در نظام آفرینش به معنای حتمی شدن تحقق یک موجود بر اساس تحقق علت و شرائط پدید آورنده آن است.

«قدر»
     خداوند متعال می فرمایند : وَإِن مِّن شَیْءٍ إِلاَّ عِندَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَّعْلُومٍ / و هیچ چیز نیست مگر آنکه گنجینه‏ هاى آن نزد ماست و ما آن را جز به اندازه‏اى معین فرو نمی فرستیم (حجر 21) کلمه «قَدر» به معنای اندازه گیری و معین کردن حدود است.

     از اون جایی که : لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا وَمَا تَحْتَ الثَّرَى / آنچه در آسمانها و آنچه در زمین و آنچه میان آن دو و آنچه زیر خاک است از آن اوست (طه 6) و هزاران دلیل دیگه که از بیان شون میگذریم، میشه نتیجه گرفت که قضا و قدر به علم الهی باز می گردد؛ بر این اساس، خداوند می داند هر چیزی با چه خصوصیات و اوصافی و در چه شرایطی پا به عرصه وجود میگذاره و چگونه به هستی خودش ادامه میده. کمی که میریم جلوتر، موضوع از این هم دقیق تر میشه به حدی که : وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَیْبِ لاَ یَعْلَمُهَا إِلاَّ هُوَ وَیَعْلَمُ مَا فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلاَّ یَعْلَمُهَا وَلاَ حَبَّةٍ فِی ظُلُمَاتِ الأَرْضِ وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ یَابِسٍ إِلاَّ فِی کِتَابٍ مُّبِینٍ / کلیدهاى غیب تنها نزد اوست جز او [کسى] آن را نمیداند و آنچه در خشکى و دریاست میداند و هیچ برگى فرو نمی افتد مگر [اینکه] آن را می داند و هیچ دانه‏اى در تاریکی هاى زمین و هیچ تر و خشکى نیست مگر اینکه در کتابى روشن [ثبت] است (الأنعام 59) یادتون میاد این آیه رو کجا استفاده کردم ؟! درسته، در پست پیش وقتی که میخواستم دقت نظر در ثبت وقایع رو بیان کنم . در همین راستا بدنیست بدونین، کلمه «مقدرات» که حتما تا بحال باهاش برخورد داشتین هم به معنی عواملی است که حدود و اندازه های چیزی را معین می کنند تا بر اساس یک سری اندازه ها و حدود خاص، در چیزی اثر بگذارند. خب دیگه ، احساس میکنم کم کم موضوع داره پیچیده میشه .. از اینجا به بعد هر کسی فراخور شرایط خودش میتونه به عمق این موضوع ورود کنه؛ البته بطور کلی امامان معصوم (علیهم السلام) مردم را از ورود به مسئله قضا و قدر نهی کردند . امیرالمومنین علی (ع) در این خصوص میفرمایند : طریقٌ مُظلِمٌ فلا تَسْلُکوه، و بَحرٌ عَمِیقٌ فَلا تَلِجُوه، وسِرُّ اللّهِ فلا تَتَکلَّفُوه / راهى است تاریک آن را نپیمایید، دریایى است ژرف در آن وارد نشوید، و راز الهى است خود را در کشف آن به تکلّف نیاندازید. (نهج البلاغه، کلمات قصار/۲۸۷)

و اما بعد ...
     خب، حالا اگه بخواهیم تمام این پست رو به ساده ترین شکل خلاصه کنیم، کافیست رجوع کنیم به این حدیث که پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرمایند: به روزگار دشنام ندهید، روزگار همان خداست. «یعنی تقدیر کارها به دست غیر خدا نیست.» (نصایح «سخنان چهارده معصوم (ع)» ، مولف آیت ا... مشکینی) به نظر من، تفسیر قضا و قدر الهی در درک همین یک جمله نهفته است . والسلام ...

***
پیامبر اکرم (ص) می فرمایند :
هیچ کس به حقیقت ایمان نرسد، مگر وقتی که بفهمد
آنچه به او رسیده امکان تخلف نداشته و آنچه نرسیده امکان رسیدن نداشته است .
(یعنی به قضا و قدر الهی مومن باشد)

***

پ.ن :
در بین آیاتی که استخراج کردم، یکی بود که حیفم اومد در کنار سایر مطالب پست ازش استفاده کنم . راستش رو بخواین، در این چلّه حقیر این نکته رو از نزدیک حس کردم که ... مَا قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِیٌّ عَزِیزٌ / قدر خدا را چنان که حق قدر اوست نشناختند و براستی که خدا نیرومند شکست ناپذیر است (حج 74)

شاد باشید و شادی آفرین
و من ا... توفیق
علی مددی
یا حق